Marian Smoluchowski był wybitnym polskim fizykiem teoretycznym, pionierem fizyki statycznej, profesorem Uniwersytetu Lwowskiego i Jagiellońskiego, a także zapalonym alpinistą i taternikiem.
“Zbyt wcześnie przeciął los jego natchnioną działalność jako badacza i nauczyciela… dzierżmy wysoko jego wzór i dzieło” – napisał o nim Albert Einstein.
Marian Smoluchowski zajmował się m.in ruchami Browna – chaotycznymi ruchami cząstek w płynie wywołanych zderzeniami zawiesiny z cząsteczkami płynu. Wyniki jego badań zostały wykorzystane przez Alberta Einsteina przy formułowaniu teorii wyjaśniającej chaotyczne ruchy cząstek. Przyczynił się do powstania fizyki statystycznej, publikował na temat dyfuzji i koloidów. Jedno z równań teorii dyfuzji jest znane jako równanie Smoluchowskiego.
Kochał góry i morze. Zdobył dziewiętnaście dziewiczych szczytów, wraz z przyjaciółmi wytyczył szereg nowych szlaków górskich. Powierzono mu stanowisko prezesa Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego. Oprócz turystyki, narciarstwa i pływania, Smoluchowski uprawiał wioślarstwo, jazdę konną, jazdę na rowerze, gimnastykę, szermierkę i łyżwiarstwo. Był bardzo sprawny fizycznie – potrafił np. bez wysiłku wielokrotnie podciągnąć się na jednej ręce. Sport uważał za ważny czynnik sprzyjający osiągnięciu harmonii życiowej.
Gdyby nie przedwczesna śmierć – zmarł w wyniku dyzenterii 5 września 1917 roku, w wieku zaledwie 45 lat – Marian Smoluchowski mógłby być współlaureatem trzech nagród Nobla. W roku 1925 i 1926 przyznano dwie nagrody Nobla z chemii za prace nad koloidami (zdobyli je R.A. Zsigmondy i T. Svedberg), zaś J. B. Perrin dostał Nobla z fizyki za prace nad nieciągłą struktura materii. Na teoretycznych pracach Smoluchowskiego opierał się zwłaszcza Zsigmondy, który na jego prośbę nie tylko opracował teoretycznie problem koagulacji, ale przedstawił pełną jej matematyczną teorię.
W 1970 roku decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej jednemu z kraterów na Księżycu na jego cześć nadano nazwę Smoluchowski.
