Jan Józef Baranowski był polskim ekonomistą, finansistą, inżynierem i wynalazcą, autorem licznych wynalazków w dziedzinie kolejnictwa, łączności, rachunkowości oraz maszyn liczących, w tym semafora, kasownika do biletów i gazomierza.
Jan Józef Baranowski urodził się w Śmiłowiczach na Mińszczyźnie w rodzinie szlacheckiej. Edukację rozpoczął w konwikcie szlacheckim, kontynuując naukę w gimnazjum klasycznym w Mińsku. W latach 1821-1825 studiował na wydziale matematyczno-fizycznym Uniwersytetu Wileńskiego, a następnie na wydziale prawnym tej samej uczelni, uzyskując stopień kandydata. Po studiach pracował w biurze korespondencji zagranicznej Banku Polskiego.
Podczas powstania listopadowego, Baranowski służył jako ochotnik w korpusie Gidów, a następnie w 5. pułku ułanów. Po upadku powstania i internowaniu w Austrii, w 1832 roku wyemigrował do Francji, gdzie pracował jako bankowiec i handlowiec. W 1837 roku przeniósł się do Paryża i podjął pracę kasjera w banku Jelski, Dussard et Compagne.
Od 1843 do 1848 roku Baranowski pracował jako inspektor rachuby kolei Paryż-Rouen-Hawr. Opracował system buchalterii, który został wdrożony przez inne francuskie towarzystwa kolejowe. Po 1848 roku poświęcił się działalności wynalazczej, opracowując m.in. maszynę do obliczania głosów oddanych w wyborach (1848), maszynę do druku i kontroli biletów (1851) oraz semafor, czyli automatyczny system sygnalizacji kolejowej (1857). Jego semafor został po raz pierwszy zastosowany na linii Paryż-Rouen i wprowadzony na innych liniach kolejowych w Europie.
Po zakończeniu wojny francusko-pruskiej, Baranowski przedstawił plan pożyczki rządowej dla Francji, który został zaakceptowany, jednak nie otrzymał za to żadnej nagrody. W 1872 roku wyjechał do Londynu, gdzie podjął pracę pomocnika sekretarza Towarzystwa Literackiego Przyjaciół Polski związanego z obozem Hôtel Lambert. Zajął się opracowywaniem słowników i był poliglotą, znającym język polski, niemiecki, francuski oraz angielski. W 1880 roku opracował podręcznik do nauki języka polskiego dla Anglików „The Student’s Anglo-Polish Grammar”.
Baranowski opatentował 17 wynalazków we Francji. Jego najważniejsze wynalazki to: gazomierz, ręczny kasownik do biletów, maszyna do druku oraz kontroli biletów, semafor, stosowany na liniach kolejowych w Europie, maszyna księgowa do kontroli rachunków, urządzenie do kopiowania listów i maszyna do głosowania.
Jan Józef Baranowski zmarł 30 marca 1888 roku w Londynie. Jego wynalazki i prace miały duży wpływ na rozwój technologii XIX wieku, zwłaszcza w dziedzinie kolejnictwa i komunikacji. Jego osiągnięcia pozostają ważnym elementem historii polskiej i światowej inżynierii.
