Napoleon Nikodem Cybulski to jedna z najbardziej wybitnych postaci w historii polskiej nauki, której wkład w rozwój fizjologii i endokrynologii jest nieoceniony. Urodzony 14 września 1854 roku w Krzywonosach na Litwie, Cybulski od najmłodszych lat wykazywał zainteresowanie naukami przyrodniczymi. Swoje wykształcenie zdobył na Uniwersytecie w Dorpacie (obecnie Tartu w Estonii), gdzie ukończył studia medyczne w 1877 roku.
Cybulski rozpoczął swoją karierę naukową jako asystent w Zakładzie Fizjologii Uniwersytetu w Dorpacie, gdzie pod kierunkiem wybitnych naukowców zdobywał pierwsze doświadczenia badawcze. W 1885 roku przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, gdzie objął stanowisko profesora fizjologii. Tam rozpoczął swoje najważniejsze prace badawcze, które przyniosły mu międzynarodowe uznanie.
Jednym z najważniejszych osiągnięć Napoleona Cybulskiego było odkrycie adrenaliny, które miało przełomowe znaczenie dla rozwoju endokrynologii. Wspólnie z Władysławem Szymonowiczem w 1895 roku wyizolował tę substancję z nadnerczy, co pozwoliło na lepsze zrozumienie mechanizmów działania układu hormonalnego. Adrenalina, znana również jako epinefryna, stała się jednym z najważniejszych hormonów w medycynie, stosowanym m.in. w leczeniu anafilaksji oraz w resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Cybulski był również pionierem w badaniach nad elektryczną aktywnością mózgu. W 1890 roku, razem z Adolfem Beckiem, przeprowadził pierwsze eksperymenty elektroencefalograficzne (EEG) na zwierzętach, które stanowiły podstawę dla dalszych badań nad bioelektrycznymi właściwościami mózgu. Te prace przyczyniły się do rozwoju neurofizjologii i zrozumienia funkcjonowania centralnego układu nerwowego.
Poza działalnością badawczą, Cybulski był również cenionym pedagogiem. Jego zaangażowanie w kształcenie młodych lekarzy i naukowców przyczyniło się do rozwoju polskiej szkoły fizjologii. Jako rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, dbał o rozwój uczelni oraz promocję nauk przyrodniczych.
Napoleon Nikodem Cybulski zmarł 26 kwietnia 1919 roku w Krakowie, pozostawiając po sobie bogaty dorobek naukowy i liczne odkrycia, które miały ogromny wpływ na rozwój medycyny i biologii. Jego prace do dziś stanowią fundament wielu dziedzin nauki, a jego odkrycia są nadal wykorzystywane w praktyce klinicznej.
